Ik beweeg. Ik leef!
Lineair denken versus cyclisch denken
Lineair denken versus cyclisch denken
Ongeveer 3000 jaar geleden veranderde de wereld ingrijpend. De mens van toen leerde hoe hij erts kon smelten en tot een metalen gereedschap kon maken. Hij voelde zich hierdoor niet langer onderworpen aan de natuurkrachten. Hij ging nadenken over hoe de wereld in elkaar zit. Twee grote visies ontstonden: het lineair denken in het Westen en het cyclisch denken in het Oosten.
Lineair denken
In het Westen zag men dat alles een oorzaak en een gevolg heeft: als dit, dan dat. Het leven is een lijn van geboorte tot dood. Dit lineair denken heeft uiteindelijk geleid tot een onwaarschijnlijk technische ontwikkeling. Ons van alle gemakken voorzien leven is het gevolg.
Cyclisch denken
In het cyclische denken kijkt men naar patronen in de natuur. Zo ontstond de theorie van de Vijf Elementen. Deze patronen herhalen zicht voortdurend: winter, lente, zomer, nazomer, herfst en dan begint weer de winter. Door deze patronen te herkennen kan de mens zien wat de juiste volgende stap is om in harmonie met het leven te blijven. Een baby gaat eerst kruipen, voordat hij gaat lopen. Slaat hij de stap van het kruipen over, dan heeft dit negatieve gevolgen voor de ontwikkeling van zijn motoriek. Elk deel van het patroon is noodzakelijk. Zowel je dromen, planning, uitvoering, evaluatie als het loslaten wat je geen goed doet, zijn nodig om je verder te kunnen ontwikkelen.
De mens, een machine
In najaar 2018 en najaar 2022 heb ik enige trainingen bij Liz Koch gevolgd. Liz is van huis uit een conceptueel kunstenaar. Conceptuele kunst wil de mens bevrijden uit traditionele bindingen. Het stelt het lineair denken aan de kaak. Kosuth, een van de eerste conceptuele kunstenaars, laat het gevolg van het lineair denken zien in zijn schilderij ‘één en drie stoelen’. De werkelijke stoel is vervangen door een foto of een definitie in een woordenboek. Hij laat hiermee zien, dat de relatie tussen de stoel en zijn omgeving verloren is gegaan. Liz verwoordt het als volgt: ‘de mens is verliefd geworden op de machine die hij heeft gemaakt. Hij denkt nu dat hij zelf een machine is waar je het defecte onderdeel uit kunt halen en weer een nieuw onderdeel in kunt plaatsen’. We zien in de huidige gezondheidszorg deze opvatting steeds meer falen. Het aantal chronisch zieken stijgt explosief.
De mens, een levend wezen
Denken dat de mens een machine is, doet de mens tekort. De mens is een levend wezen. De mens maakt deel uit deel van zijn omgeving. Hij kan niet gereduceerd worden tot een definitie in een woordenboek. In relatie met die omgeving komt de mens tot expressie van zijn oneindige mogelijkheden. Dit is niet louter een filosofisch verhaal. Door de kwantumbiologie ontdekt men dat het morfologische model (cyclisch denken) een nauwkeuriger beeld van de mens geeft dan het biomechanische model (lineair denken).
Qigong en tai chi geïnspireerd op de natuur
Qigong en tai chi zijn Chinese bewegingskunsten die geïnspireerd zijn op bewegingen in de natuur. Deze bewegingen zijn rond, spiralend en traag. Ze sluiten aan bij de bewegingen die ieder levend wezen in het begin van zijn leven maakt: van binnen naar buiten uitstrekkend tot zijn uiterste expressie. Daarna keert de beweging weer naar binnen voor rust en regeneratie. De natuur is cyclisch van aard, zo ook de bewegingen in tai chi en qigong.
Lineair denken is ons eigen
Voor de mensen die opgegroeid en geschoold zijn in het lineaire denken is het lastig om de overstap naar het cyclische denken te maken getuige de vragen die ik op mijn lessen krijg:
– doe ik het goed of fout?
– wat kan ik verbeteren?
– hoe kom ik van mijn klachten af?
Deze mensen gaan niet te rade bij hun eigen lichaam. Hun eigen lichaam zou antwoorden met het ervaren van plezier of ongenoegen. Nee, ze zoeken naar antwoorden buiten zich zelf en gaan daarmee aan de slag of dit hun goed doet of niet. Ze doen hun uiterste best de oefening goed uit te voeren.
Qigong en tai chi leren je cyclisch denken
Qigong en tai chi heten niet voor niets een kunst. In een kunst gaat het erom dat wat jou beweegt tot uitdrukking te laten komen. In tai chi en qigong vertrouw je je steeds meer toe aan je lichaam en geef je steeds meer de ruimte aan wat zich vanuit jouw lichaam wil manifesteren. Je geeft ruimte om je te verwonderen. Je verlangt je te verbinden met het leven en je strekt je daar naar toe uit. Je doet niet langer meer de oefening. Je bent de beweging. Zo bewegen is leven gevend. Je ontwikkelt hierdoor vanzelf weer cyclisch denken.
Pauze
De begrippen lineair en cyclisch kunnen heel direct en praktisch ervaren worden. je kunt met het volgende experimenteren:
Je kunt op diverse manieren lopen. Je kunt je been optillen en weer neerzetten. Daarna het andere been optillen en weer neerzetten. De ene stap komt na de andere zonder dat er verbinding tussen de twee stappen is. Dit is lineair bewegen.
Wat je ook kunt doen, is je voet afrollen, veerkracht toelaten, waardoor vanzelf het andere been gaat stappen. De ene beweging geeft als het ware ruimte aan de volgende beweging. Dit is cyclisch bewegen. Voor je lichaam is dit een weldaad.
Onderzoek eens hoe jij je maaltijden samenstelt. Is het calorieën tellen? Volgens de schijf van 5 leven? Of enige andere van buiten af komende manier om je maaltijden samen te stellen? Dat is lineair met je voeding omgaan.
Een ander manier is van binnen te voelen wat jou werkelijk op dit moment voedt, dit kiezen en eten. Deze manier van voeden geeft tevredenheid en harmonie in jezelf en met de wereld om je heen.
Probeer beide manieren van eten eens uit en kijk wat je bevalt op welk moment.
Ieder heeft een agenda lopende van bijvoorbeeld 8.00 uur tot 22.00 uur. Elk uur is gelijk aan het andere. Dit is lineair denken.
Kijk je naar de dag, dan komt de zon op, rijst hoger en gaat weer dalen om onder te gaan. Het betekent dat ’s morgens je meer energie hebt en ’s middags neemt geleidelijk aan je energie af. Dat is cyclisch.
Houd een aantal weken zover als mogelijk rekening met het natuurlijke verloop van je energie bij het maken van je afspraken. Wat verandert er?
Reacties van lezers
Dit stuk raakt me. Het lineaire denken roept bij mij een beeld van een stijgende (perfecte) lijn op die we vanuit economie kennen. Alsmaar meer en beter. Dan is het goed. En dit wensen we vaak ook voor ons persoonlijke leven en welzijn. Op werkvlak groeien, altijd presteren, onszelf ‘verbeteren’, het liefst zonder fluctuaties op de lijn. We verwachten het zelfs van anderen om ons heen.
Ik ken dit goed vanuit mijn hang naar perfectionisme. Het cyclisch denken geeft mij ruimte om de dalen in het leven, die zaken waar ik niet op zit te wachten en alle kanten van mezelf te accepteren als onderdeel van het geheel, mijn geheel. Compleet en wetende dat er altijd momenten zijn van stijgen en dalen, van komen en gaan, van vasthouden en loslaten. Van beweging. Zoals in de natuur. Niet vechten tegen, maar mee in de cyclus. Het brengt rust en vertrouwen. Ook naar anderen.