Fysieke en mentale veerkracht
Heb je wel eens een kangoeroe zien springen? Ik heb het geprobeerd na te doen. Het resultaat zie je op de foto. De voet links boven is het moment dat ik na de sprong weer op de grond kom. Ik vang de kracht van mijn sprong op en dat zie je in de voet midden onder. Mijn enkel blijft iets van de grond, omdat ik bang ben, als ik mijn volle gewicht geef, dat ik door de vloer zak. En hoe heerlijk is het om dan de aardekracht te ontvangen en deze te gebruiken voor een opwaartse beweging, die je rechtsboven ziet.
Het na uitrekking terugveren naar de oorspronkelijke staat is wat in de natuurkunde veerkracht wordt genoemd. Op eenzelfde wijze kun je fysieke veerkracht definiëren, als het zonder blessures herstellen na lichamelijke inspanning. En mentale veerkracht is, dat je na stress weer voortgaat op dezelfde voet als voorheen.
Doel van veerkracht
Veerkracht is de kracht die een situatie in oorspronkelijke staat herstelt. Maar waarom? Het antwoord hierop is van essentieel belang voor jouw leven. Het antwoord is namelijk evolutie, het kunnen meebewegen met de veranderingen van het leven. Drie voorbeelden:
Scholeksters kwamen oorspronkelijk aan de kust en in weidegebieden voor. Hun broedsucces kelderde enorm onder meer door intensivering van de landbouw. De scholeksters kiezen nu vaker om te broeden op de platte daken van fabrieken en huizen, waardoor hun aantallen langzaam weer toenemen.
Frank heeft zijn been gebroken. Hij moet nu geduldig wachten tot het bot weer aan elkaar gegroeid is. Door oefening krijgt het bot uiteindelijk zijn oorspronkelijke sterkte terug.
Sifan Hassan is een Ethiopische vluchteling die op 15-jarige leeftijd naar Nederland kwam. Om de frustraties die horen bij integratie in een nieuwe cultuur en het eindeloos wachten op een verblijfsvergunning de baas te blijven, begon ze met hardlopen. Tijdens de Olympische Spelen in Tokio heeft ze, nu 28 jaar oud, voor haar nieuwe vaderland 2x goud en 1x brons gehaald. Dit is wat je noemt fysieke en mentale veerkracht.
Veerkracht geeft je letterlijk en figuurlijk een sprong voorwaarts.
Zonder zwaartekracht geen veerkracht
Valt een bal naar beneden, dan stuitert hij nog enige malen. Alles op aarde is onderhevig aan zwaartekracht. Zonder zwaartekracht is er geen veerkracht. Over de drie voorbeelden hierboven kun je zeggen, dat in alle gevallen ook sprake is van een vorm van ‘zwaarte’, een kracht die wordt uitgeoefend en die de veerkracht mobiliseert.
De scholekster kon geen plaats meer vinden om te broeden. Frank had zijn been gebroken en kermde het uit van de pijn. Sifan moest huis en haard verlaten voor haar veiligheid. Dit bracht in hen veerkracht omhoog: broeden in de stad, geduldig wachten tot de breuk geheeld is en hardloopster worden.
Veerkracht
Toch bezit niet alles dezelfde mate van veerkracht. De bal stuitert op en behoudt zijn vorm. Het beeldscherm kreeg dit uiterlijk na op de grond te zijn gevallen. Verschil in veerkracht zie je ook bij mensen. De één loopt soepel, geruisloos en haast onvermoeibaar. De ander hoor je ‘bonk, bonk, bonk’. Voor de één is het glas half vol en voor de ander is het glas half leeg.
De voet en de bal kunnen, als hij op de grond komt of valt, ingedeukt worden en de kracht omzetten in een opwaartse beweging. Het beeldscherm mist flexibiliteit en ruimte om dit te doen. Van nature beschikt de mens over veerkracht. De fysieke veerkracht kan verminderen door verkeerde lichaamshouding en – beweging, door stress en door het klimmen der jaren.
Bindweefsel zorgt voor veerkracht
Op het filmpje van de kangoeroe zie je, dat hij door zijn pezen de kracht waarmee hij op de grond neerkomt, omzet in een opwaartse kracht, zodat hij ver en hoog kan springen. Spieren, pezen en botten bestaan uit bindweefsel. Spieren hebben meer elastisch bindweefsel en botten meer collageen, waardoor ze harder zijn. Pezen zitten daar tussenin, zodat ze botten en spieren verbinden. Bindweefsel geeft mens en dier zijn fysieke veerkracht.
In 2005 legde dr. Jean-Claude Guimberteau in de film ‘Strolling under the skin’ vast hoe bindweefsel functioneert. Ogenschijnlijk heerste er chaos in het bindweefsel. De vezels leken niet georganiseerd te zijn. Guimberteau ontdekte, dat in de chaos de vezels in fractals samenwerken. Fractals zijn patronen die zich oneindig steeds kleiner en steeds groter herhalen. Deze patronen kunnen ontstaan, omdat de vezels door immense ruimte omgeven worden. De vezels zelf zijn vochtig, waardoor ze soepel kunnen bewegen. De ruimte en de bewegelijkheid van de vezels maken het mogelijk om flexibel te reageren op innerlijke en uiterlijke verandering. Je zou kunnen zeggen, dat bindweefsel over grote creativiteit beschikt.
Het onderste dantian, jouw grote laadpaal
In de film ‘Strolling under the skin’ wordt de beweging van een vezel vergeleken met die van een auto. Zowel de auto als de vezel laadt op bij een laadpaal en daarna rijdt of beweegt hij tot zijn energie op is. Dan keert hij weer terug naar de laadpaal. Het doel is dus niet opladen, terugveren naar zijn oorspronkelijke staat, maar het uitstrekken, de sprong voorwaarts. In deze beweging draagt elke vezel informatie, energie en kracht over.
Het onderste dantian (Ren mai 6, zee van energie) wordt in tai chi en qigong als de krachtcentrale van je lichaam gezien. Elke beweging begint en eindigt hier. Je strekt dit gebied uit binnen de mogelijkheden die jij hebt en je ontspant het weer. Al spoedig voel je warmte of tinteling in je lichaam en een glimlach verschijnt op je gezicht.
Leg je de beschrijving van de beweging in tai chi of qigong naast die van de vezels in bindweefsel, dan lees je als het ware hetzelfde. De laadpaal in tai chi of qigong is het onderste dantian en ruimte ontstaat door met aandacht je lichaam te strekken en te ontspannen. Met tai chi en qigong versterk je dus de doorstroming in het bindweefsel. De vezels worden bevochtigd en het bindweefsel wordt soepel. Vaak hoor ik van deelnemers, dat hun huid – ook bindweefsel – na de les zo zacht en soepel aanvoelt.
Energiestromen in het bindweefsel
De energie van de wondermeridianen stroomt door het bindweefsel. Twee wondermeridianen, ren mai en du mai, spelen een grote rol bij veerkracht. De energie gaat door ren mai omlaag en stijgt via du mai omhoog.
Fysiek gezien heb je de meeste neerwaartse stroming, als je een natuurlijk gestrekte lichaamshouding hebt en beweegt binnen de grenzen van jouw mogelijkheden. Dit vraagt om ontspannen te zijn. Echter veel mensen leiden een gehaast bestaan en op het moment van tegenslag, zijn de meesten eerder geneigd te verkrampen en ‘nee’ te zeggen tegen het leven. Hiermee ondermijn je helaas je veerkracht.
Ontspan je, dan duwt de aarde jou opwaarts. De energie stroomt door du mai omhoog en doet je uitstrekken. Je krijgt een fiere lichaamshouding. Je geest wordt ruimer. Je ervaart een leegte waaruit nieuwe mogelijkheden voortkomen. Je ervaart, dat als er één deur dicht gaat, er tien opengaan. Zo geeft fysieke veerkracht ook mentale veerkracht.
Creativiteit zorgt voor mentale veerkracht
De eerste stap op weg naar mentale veerkracht is, dat je ruimte in je hoofd schept, zodat ‘je nog de adem Gods kunt horen’(vrij naar de Joodse filosoof Ouaknin). De gebruikelijke weg om dit te doen is door meditatie of mindfulness. Ook door het ontwikkelen van lichaamsbewustzijn in tai chi of qigong ontstaat deze ruimte. Je bent dan in staat tegenslag op te vangen. Emoties kun je laten komen en gaan. Ze beheersen jou niet. Langzaam maar zeker kun je met liefdevolle vriendelijkheid de situatie aanvaarden zoals deze is.
Daarna veer je op. Je hebt dan een doel nodig om te weten waarheen je wilt springen of wilt gaan. De kangoeroe springt bijvoorbeeld om eten te bemachtigen. Sifan Hassan herstelt zich tijdens de wedstrijd van een val, omdat ze een medaille wil halen.
Tussen het aanvaarden waar je nu bent en het weten waarheen jij wilt gaan om uiteindelijk te worden wie je in wezen al bent gaapt een groot gat. Dit geeft spanning en vraagt om durf. Durf je het ongewisse aan, dan krijg je meer energie en gaat je creativiteit stromen. Overal om je hen zie je mogelijkheden om je doel te bereiken; zelfs een val zoals Sifan dat deed. Je hebt mentale veerkracht.
Mentale veerkracht versterkt fysieke veerkracht, omdat je makkelijker ‘ja’ zegt bij tegenslag. Je blijft ontspannen of je kunt je snel hernemen. Zo versterkt mentale veerkracht de fysieke veerkracht.
De sprong voorwaarts
Bij zowel fysieke als mentale veerkracht gaat het om de sprong voorwaarts. Zwaartekracht, tegenslag of ziekte zijn nodig om veerkracht te mobiliseren. Zowel fysiek als mentaal vinden creatieve processen plaats. Je bindweefsel kan afhankelijk van de omstandigheden in alle richtingen soepel meebewegen. Mentaal gebeurt hetzelfde.
Aanvaarden en tegelijk weet hebben van jouw bestemming maken dat je net als een kangoeroe hoog en ver kunt springen. Je vernieuwt je, zodat je steeds meer wordt wie je in wezen bent.
Pauze
In dit artikel kwam veel aan de orde en veel werd nog niet gezegd. In de vragen hieronder nog aandacht voor het onbesprokene
Merk tijdens een wandeling op of je verend loopt. Van grote invloed hierop is je paslengte. Verander eens je paslengte; maak je passen wat groter en/of wat kleiner. Zoek de lengte waarbij je het meest verend loopt.
In mijn lessen gebruik ik vaak spontane beweging. Beweeg met aandacht je schouders. Je mag alle richtingen uit. Laat op een gegeven moment de beweging tot rust komen. Blijf wel met je aandacht in je schouders. Vanuit de rust willen je schouders zelf gaan bewegen. Laat dat gebeuren.
Leg je hand op je onderste dantian. Adem in en adem uit. Laat je adem ontspannen en uiteindelijk voelbaar worden onder je hand.