Tai chi, een krijgskunst
Met tai chi als krijgskunst, ontwikkel je de spirituele krijger in jezelf.
Doe mee met het zomerprogramma 2025 'Stromen'
Taiji als krijgskunst
Dit artikel is het eerste deel van een tweeluik over wat taiji (andere schrijfwijze voor tai chi) als krijgskunst voor jou en de samenleving kan betekenen. Het tweede deel gaat over tai chi als kunst.
Het krijgsaspect van taijiquan (nog een andere schrijfwijze voor tai chi) roept bij sommige mensen weerstand op. Deze weerstand voelde ik ook toen ik in het door China ingelijfde Tibet twee pelotons militairen de partnervorm van taiji, sanshou, zag doen. Uiteindelijk overwon één peloton en deze militairen stonden letterlijk met hun ene voet op de militairen van het andere peloton. Op deze wijze wilde ik nooit tai chi onderwijzen.
De mensen die deze weerstand voelen, zien tai chi liever als ‘meditatieve dans’. Door dit te doen, laten ze de mogelijkheid liggen om te leren omgaan met hun aversie tegen de moeilijkheden die het leven onherroepelijk op hun pad brengt. De natuurlijke neiging van iedereen is om, als het moeilijk wordt, weg te lopen of erop te slaan. De mensen die tai chi als meditatieve dans zien, zeggen geen vechtersmentaliteit te hebben. Ze lossen liever problemen ’rationeel’ op of gaan mediteren om hun boosheid tot rust te brengen.
Tai chi is juist meditatie in actie. De kunst bestaat er vooral uit om in moeilijke levensomstandigheden aanwezig te zijn en te blijven; van moment tot moment te zien wat er is. Dat geeft je de mogelijkheid om vanuit jezelf en jouw mogelijkheden creatief en adequaat te handelen.
Vrede en veiligheid
Op dit moment lijkt het recht van de sterkste te zegevieren. Wie de grootste mond en dikste portemonnee heeft, wint. Een mensenleven heeft voor hen weinig waarde, is slechts een pion in de geopolitiek. Het leefbaar houden van de aarde is geen agendapunt. Veel mensen zijn hierdoor nieuwsmijders geworden. Ze voelen zich machteloos tegenover zoveel onrecht, geweld en destructie.
Liever maken ze het gezellig met familie en vrienden. Ze genieten van elkaars gezelschap. Zo geven ze uiting aan hun diepe verlangen naar saamhorigheid, veiligheid en vrede. Ze hunkeren naar wat nu in deze wereld onmogelijk lijkt.
Zelfredzaamheid: jezelf staande houden in deze maatschappij
De verzorgingsstaat heeft plaats gemaakt voor een participatiesamenleving, waarin ieder mens zelfredzaam moet zijn. Wie dat niet kan, is aangewezen op familie, buren en bekenden. Het idee erachter was, dat ieder op deze wijze naar vermogen zou bijdragen aan de maatschappij. Het resultaat is een verdere individualisering van deze maatschappij. Het bevredigen van het diepe verlangen naar vrede, veiligheid en saamhorigheid is buiten beeld geraakt. Niet samenwerken, buiten sluiten van anderen, niet oplossen van de werkelijke problemen is de norm geworden.
Zelfredzaamheid: expressie van jouw zijn
Zelfredzaamheid gaat niet louter over geld. Het gaat ook niet over ’ik kan het zelf wel’. Zelfredzaamheid betekent, dat jij vanuit jouw diepste wezen vorm geeft aan jouw leven en daardoor bijdraagt aan de samenleving. Vanzelfsprekend gebruik je daar jouw talenten en mogelijkheden voor. Vanuit je hart verbind je je met andere mensen en neem je de zorg voor hen op als dat nodig is. Hetzelfde doen zij voor jou.
Verantwoordelijkheid
Verantwoording nemen voor je leven
Wil je zin geven aan jouw leven, dan kan dit alleen als je verantwoordelijkheid voor jouw leven neemt. Je geeft anderen en de omstandigheden niet de schuld of probeert anderen te manipuleren. Evenmin gedraag je je als slachtoffer.
Kiezen
Je maakt de keuzes die jij nodig vindt en deze keuzes zijn niet altijd even gemakkelijk. Soms moet je uit twee kwaden de minst erge kiezen. Ook kun je naar de toekomst toe nooit volledig de consequenties van je keuzes overzien. Het leven brengt onverwachte zaken op je pad. En toch kies je en groei je uit tot de mens die je wilt zijn en eigenlijk al bent.
Verbinden met anderen
Vanzelfsprekend verbind je je met anderen en kies je voor een gedeelde verantwoordelijkheid voor deze samenleving. Immers, als ieder het beste van zijn kunnen inbrengt komen we dichter bij een samenleving van vrede en veiligheid.
Vechten tegen
Je kunt ’vechten tegen’ of ’vechten voor’. Kies je voor ’vechten tegen’, dan verlies je je eigen doel uit het oog. Je tegenstander wordt je doelwit. Agressie en geweld liggen op de loer. Je wilt de ander schade berokkenen, pijn doen en zo nodig vernietigen. Dit komt voort uit dwangmatige gedachten die je eigen gelijk bevestigen en uit emoties die je niet meer onder controle hebt.
Vechten voor
Wanneer je kiest om zin te geven aan jouw leven, dan kies je voor wat voor jou van waarde is. Je bent dan bereid om de dialoog met anderen aan te gaan en te staan voor wat jij wilt bereiken. Je hebt hierbij respect voor de mening van de ander. Denk hierbij aan de verandering die Nelson Mandela onderging. Eerst streed hij met geweld tegen de apartheid en later vocht hij vóór gelijkheid. In plaats van geweld gebruikte hij toen verzoening.
’Vechten voor’ is een vaardigheid die je graag tot je beschikking wilt hebben; net zoals het afstand kunnen nemen van onrust in en buiten jezelf, bijvoorbeeld door te mediteren, om zo weer helder zicht te krijgen.
Tips voor 'vechten voor' door Sun Tzu, een groot Chinees strategisch krijgsheer (600 vC)
Tip 1
’De partij die weet wanneer te vechten en wanneer niet, zal de overwinning behalen.’ (De Kunst van het Oorlogvoeren, hoofdstuk 3, regel 26)
Jan had MS en ging geregeld door zijn rug voordat hij op qigong-les kwam. Hij probeerde namelijk alles op te vangen wat hij door zijn handicap liet vallen van papiertje tot laptop. Na enige tijd qigong te hebben beoefend ving hij als vanzelf alleen dat nog op wat hij kon dragen. Zijn rugklachten behoorde tot de verleden tijd en hij vond een andere manier om zijn laptop te verplaatsen. Hij beheerste het ’doen’ en het ’laten’.
Tip 2
’Ken de ander, ken uzelf,
En de overwinning zal geen gevaar lopen;
Ken het terrein, ken de natuurlijke condities,
En de overwinning kan totaal zijn.’ (hoofdstuk 10, regel 26)
Toen Ina tijdens de tai chi-les duwde tegen een mede-beoefenaar had ze geen kracht. Ze zei dat het voor haar onmogelijk was om de ander als een tegenstander te zien. Ik vroeg haar zich voor te stellen dat ze het leven van haar kind kon redden door de ander weg te duwen. Ze kende nu de ander als een obstakel. Ineens had ze voldoende kracht om de ander op het juiste moment weg te duwen.
Tip 3
’Zoek bij het aangaan van gevechten de snelle overwinning. Als de strijd wordt gerekt, zullen uw wapens bot worden en uw manschappen gedemoraliseerd. Als u een ommuurde stad belegert, put u uw krachten uit.’ (hoofdstuk 2, regels 3 en 4)
Wanneer je met een maatje de partnervorm van tai chi beoefent, is er één moment waarop de ander mee wil gaan in jouw beweging. Dat moment gebruik je om jouw standpunt naar voren te brengen. Mis je dit moment, dan is die ander als een ommuurde stad. Jij verliest je energie, als je doorgaat.
Tai chi ontwikkelt je tot een spirituele krijger
Ik geef nog steeds les in tai chi (taiji). Sterker nog, het militaire vertoon in China heeft me aangezet om tai chi vanuit de filosofische diepte te onderwijzen. Het maakt een spirituele krijger van je. Je leert om met beide benen op de grond te staan en tegelijk je geest te ontspannen. Dit heeft onmiddellijk tot gevolg dat je baas blijft over je eigen emoties. Je komt hierdoor niet in het ’vechten tegen’ terecht. Door de tijd heen leer je om tegengestelden samen te brengen. Simpel gezegd: ik kan afhankelijk van mijn doel zowel links af als rechts af. In tai chi betekent dit dat je kunt meegeven en kunt teruggeven; na iedere actie volgt een jezelf verzamelen.
Tai chi, een martiale kunst
Tai chi als krijgskunst leert je op gezonde wijze te staan voor wat je wilt. Afhankelijk van jouw diepste zijn kun je deze vaardigheid op elk mogelijk terrein van onze samenleving inzetten. Jouw zelfredzaamheid is hierdoor gewaarborgd. Vrede, veiligheid en saamhorigheid zijn weer een stapje dichterbij gekomen.